Phong trào Hướng Đạo đến Việt Nam trong thập niên 1920 từ các đoàn HĐ của Pháp (1)(2). Đến cuối năm 1930, áp dụng phương pháp giáo dục Hướng Đạo như trong “Pour Devenir Eclaireur” (3) và “Đoàn Hướng Đạo, Thêm Một Bài Thể Thao Rễ Tập” (4), hai đoàn được lập ra: Đoàn Lê Lợi do trưởng Trần Văn Khắc (5) và Đoàn Vạn Kiếp do trưởng Hoàng Đạo Thúy (6). Lấy mốc từ năm 1930, phong trào Hướng Đạo tại Việt Nam đã ra đời và tính đến nay tròn 85 năm.
Trong “Kỷ Yếu Hướng Đạo Việt Nam, 1930 – 1945”, trưởng Phạm Văn Nhơn viết “Tưởng cũng nên biết 2 cụ Trần Văn Khắc và Hoàng Đạo Thúy lúc ban đầu chỉ là HĐS tài tử; đọc sách Hướng Đạo thấy thích quá nên mày mò lập đơn vị chứ chưa kinh qua một lớp đào tạo huynh trưởng mà cũng chưa từng chơi ở một đơn vị nào. Từ thực tế mà trở thành huynh trưởng giỏi. Trưởng Thúy và Trưởng Khắc về sau là những vị có Bằng Rừng đầu tiên của HĐVN” (7). Những tài liệu nào vào thời đó đã ghi chép và cho biết các trưởng ấy đã nhận Bằng Rừng (HHR) đầu tiên của phong trào Hướng Đạo tại Việt Nam?
Dựa vào các số báo, từ 2 đến 17, 20 đến 34, và 37 đến 43 cho khoảng thời gian từ tháng 11, 1937 đến tháng 4, 1941, của “CHEF, Revue Mensuelle, Organe Officiel des Chefs de la Fédération Indochinoise des Associations de Scoutisme” – “Báo CHEF, phát hành hàng tháng, Cơ Quan Chính Thức của các Trưởng thuộc Liên Hội Hướng Đạo Đông Dương” làm tài liệu tham khảo cho bài viết này.
Theo tài liệu, khóa huấn luyện đầu tiên, Khóa Thiếu 1, ghi chép được tổ chức ở Đà lạt từ ngày 3 - 13 tháng 8, 1936 (8)(11) . Sau khi Liên Hội Hướng Đạo Đông Dương (Fédération Indochinoise des Associations du Scoutisme – F.I.A.S) được thành lập vào tháng 2 năm 1937(9) và có trại trường Bạch Mã (10), đã có rất nhiều khóa huấn luyện khác được luân phiên tổ chức hàng năm ở đó. Có những khóa huấn luyện như sau trong năm 1937:
Khóa Ấu 1 (Bầy Trưởng Nam – Chefs de muete), ngày 17-26 tháng 7
Khóa Tuyên Úy 1 (Aumôniers), ngày 26 tháng 7 đến 1 tháng 8
Khóa Thiếu 2 (Chefs de troupe), ngày 1-12 tháng 8
Khóa Thiếu 3 (Chefs de troupe), ngày 12-23 tháng 8
Khóa Ấu 2 (Bầy Trưởng Nữ - Cheftaines), 23 tháng 8 đến 1 tháng 9 (12)(13)
Trong năm 1938, “Chef” số 5, tháng 2, trang 15, thông báo lịch trình các khóa huấn luyện khác tại Bạch Mã:
Thứ hai 20/6 đến thứ sáu 1/7, Khóa Thiếu 4, Khóa trưởng: Langrand.
Thứ sáu 1 đến chủ nhật, 10/7 Khóa Ấu 3 (Bầy Trưởng Nữ), Khóa Trưởng: bà Chenevier.
Thứ hai 11 đến thứ ba, 20/7 Khóa Tuyên Úy 2, Khóa Trưởng: R. P. Lefas.
Thứ ba 20 đến thứ sáu, 29/ 7 Khóa Thiếu 5, Khóa Trưởng: Bernard
Thứ sáu 29/7 đến thứ hai, 9/8 Khóa Ấu 4 (Bầy Trưởng Nam), Khóa Trưởng: Eynard.
Thứ ba 9 đến thứ năm 18/ 8 Khóa Tráng 1, Khóa Trưởng: R. Schlemmer
Vàcũng trong “Chef” số 7, tháng 4, 1938, trang 15, lần đầu tiên phần học cho HHR cũng được nhắc đến:
Phần học cho Huy Hiệu Rừng đã triệu tập được các giảng viên tình nguyện phục vụ để hướng dẫn những ai chưa thấu hiểu cũng như những khóa sinh có khả năng đạt được, nhưng khóa học sẽ không được tổ chức vào dịp lễ Phục Sinh này.
Phần học (HHR) này bị hoãn lại đến khi có khóa học cho ngành Tráng. Các khóa sinh đã được kêu gọi theo học khóa này (ít ra được phần nào của khóa cho những ai không thể lấy thêm ngày nghỉ, vì lẽ họ phải ở lại trại thêm hai ngày nữa để chuẩn bị đặc biệt cho HHR).
Báo “Chef” nhắc các khóa sinh nên gửi các bài viết (lý thuyết) đến ủy viên Raymond SCHLEMMER, 23 đường Pavie, Hà Nội, trước ngày 1 tháng 8.
Việc các trưởng sáng lập phong trào Hướng Đạo tại Việt Nam có, hay không có HHR đã từng là một đề tài bàn luận hay tranh cải, và nhiều nghi vấn cũng đã được đặt ra. Trong bài viết này, có những dẫn chứng cụ thể, tuy hạn chế trong phạm vi của đề tài, sẽ được đưa ra.
“Chef” số 11, tháng 8, 1938 trang 14 có liệt kê danh sách :
Danh sách các khóa sinh trúng tuyển HHR
tại Bạch Mã
(Khóa trưởng: D.C.C. Raymond Schlemmer)
André Consigne Hoàng đạoThúy Tạ quang Bửu R.P. Georges Lefas | Tep Im André Cazabonne Trần văn Khắc Đoàn văn Trinh |
Báo “Chef”, số 22 phát hành tháng 7, 1939, trang 22, một lần nữa lại có thông tin rõ ràng:
Thêm nữa, sau khi tham dự khóa của Khóa Trưởng SCHLEMMER, DCC vào tháng 8, 1938, các trưởng sau đây đã nhận Huy Hiệu Rừng:
Tạ Quang BỬU André CAZABONNE André CONSIGNY Trần Văn KHẮC R.P. LEFAS Tep IM Hoàng Đạo THÚY Đoàn Văn TRINH | Huế Saigon Saigon Saigon Huế PhnomPenh Hà nội Rạch giá |
Với thông tin này, mặc dù hơi muộn, nhưng đây là một tin vui, hoan hỷ cho tất cả các trưởng. Liên Hội (HĐ Đông Dương) gởi lời chúc mừng và chia vui đến các trưởng đã được (HHR) thuộc đại gia đình HĐ Đông Dương.
“Chef”, số 40, phát hành tháng 1, 1940, trang 10, có thêm danh sách bổ túc:
Thông báo chính thức
Thêm vào danh sách nhận HHR từ D.C.C. SCHLEMMER:
LÊ-VĂN-XUÂN, Tráng đoàn Lê-văn-Duyệt, Saigon
Câu hỏi có thể được đặt ra là các trưởng đi dự những khóa huấn luyện trước đó, như ở Đà lạt năm 1936, hay các khóa khác tại trại trường Bạch Mã năm 1937 thì sao? “Chef”, số 3, phát hành tháng 12, 1937, ở trang 15 chỉ có danh sách tên của một số trưởng (trên tổng số 60 khóa sinh) đã hoàn tất được một phần của Khóa Thiếu 1, Đà lạt :
THÔNG BÁO CHÍNH THỨC CỦA LIÊN HỘI
Danh sách khóa sinh trúng tuyển phần kỷ thuật của Brevet de Chef
Đà lạt, Khóa Thiếu 1 (3 -13 (tháng 8) 1936)
Cao miên Chau-Nong Nguon-Vang | Nam kỳ Tran-kim-Qui Tu-van-Cac Tran-hiệp-Hung Vuong-trong-Tôn Phan-thông-Khoe
|
Trung kỳ Nguyen-Hoai Lê-van-Thuong Nguyen Trinh Hoang-thuy-Van Vo-thanh-Minh Nguyen-thuc-Toan Ho-Nho Nguyen-van-Dzinh Tuyen | Bắc kỳ Tran-duy-Hung Trân-phuc-Chuyên Lê-vinh-Tuy Ernest Rétif Phan-van-Thanh Ngô-van-Giao
Lào Sathiène |
“Chef”, số 2, tháng 11, 1937, trang 16 cũng chỉ đưa ra danh sách các khóa sinh đã hoàn tất được một phần của các khóa ở Bạch Mã: Khóa Ấu 1, Khóa Thiếu 2, hay Khóa Thiếu 3.
Danh sách khóa sinh trúng tuyển phần kỷ thuật của Brevet de Chef
Khóa Ấu 1 (17 – 26 tháng 7, 1937)
Cao miên Prem-Plum
| Nam kỳ Le-huu-Tu Bidault Gautier Huynh-tri-Bien Huynh-minh-Khanh |
Trung kỳ Nguyen-van-Khanh Nguyen-Trinh
| Bắc kỳ Tran-phuc-Chuyen Do-van-Vinh
|
Khóa Thiếu 2 (1 – 12 tháng 8)
Cao miên Long-Touch Nhieuk-Nou Phan Meas Ham
| Nam kỳ Doan-van-Trinh Cazabonne Lebras Bui-nhut-Nghia Karsenty |
Trung kỳ Nguyen-xuan-Tram Ta-quang-Buu Nguyen-tan-Duc Lai-van-Tan Trang-Cu Nguyen-huu-Cau | Bắc kỳ Vu-trong-Hoan Luong-Chuong Tran-van-Tuyen Tran-dang-Quang |
Khóa Thiếu 3 (12 – 22 tháng 8)
Cao miên Tep Im Lu-teng-Hoa Cheu-Muy Mey-Bouth-Neang Meu Chum
| Nam kỳ Le-van-Xuan Huynh-van-Diep Tran-minh-Quan Le-tri-Phuoc
|
Trung kỳ Nguyen-van-Ty Thai-van-Phan Nguyen-xuan-Que Nguyen-van-Thuyet Nguyen-Phu | Bắc kỳ Phan-van-Nam Phan-van-Huong Georges Clergeaud Nguyen-duy-Phan Pham-an-Nghia Nguyen-huy-Khang |
Do ảnh hưởng của Liên hội HĐ Pháp, muốn đạt được HHR, các khóa sinh phải mỹ mãn “đậu” cả ba phần: 1) Đi sâu vào nguyên lý và phương pháp HĐ, 2) Phương pháp huấn luyện trưởng HĐ, và 3) Tổ chức và điều hành khóa huấn luyện dự bị (14). Các báo “Chef” kế tiếp đã luôn thúc hối, nhắc nhở các khóa sinh phải nộp bài viết lý thuyết hay hoàn tất các phần khác để được chấm duyệt.
Các chi tiết liên quan về các phần khảo sát hoặc thực hành, hay các khóa huấn luyện HHR tại Bạch Mã ở những năm sau 1938 thì ngoài phạm vi của bài viết. (15)
Tóm lại, trong các số báo liên tục từ số 2 đến 17, trừ số 11, không có số báo nào khác nói đến danh sách các trưởng có HHR. Mặc dù trong tài liệu đã không có số báo 18 và 19, nhưng số báo 22 lại một lần nữa thông báo chúc mừng và cũng ghi rõ, lập lại tên các trưởng nhận HHR. Không biết có trưởng nào khác được chúc mừng nhận HHR ở trong số báo 35 và 36, mãi đến số báo 40 mới có thêm được một trưởng khác nhận HHR từ Khóa Trưởng Schlemmer.
Với những dẫn chứng được đưa ra, rất chắc chắn để xác định những trưởng sáng lập Hướng Đạo Việt Nam và các trưởng tiền bối :
Tạ Quang BỬU (16)
Trần Văn KHẮC
Hoàng Đạo THÚY
Đoàn Văn TRINH
là những trưởng của Hướng Đạo tại Việt Nam đã có Huy Hiệu Rừng đầu tiên sau khi đã tham gia Khóa Tráng 1, vào tháng 8, 1938 với Khóa Trưởng Raymond Schlemmer, D.C.C.
Tháng 10 năm 2015,
Sơn Dương Nhanh Nhẹn,
Trần Minh Hữu
sonduongnhanhnhen@gmail.com
Tài liệu tham khảo :
- Piet Kroonenberg, “The Undaunted, Keeping the Scouting Spirit Alive”, Nov. 2011, 722-723
- Phạm Văn Nhơn, “Kỷ Yếu Hướng Đạo Việt Nam, 1930 – 1945”, 2009, 21 and 73
- Trần Văn Khắc, “Lịch Sử Hướng Đạo Việt Nam, Hồi ký”, 1985, 14
- https://www.facebook.com/anhmy.tran.73/posts/1016092935088692
- Phạm Văn Nhơn, “Kỷ Yếu Hướng Đạo Việt Nam, 1930 – 1945”, 2009, 26-27, 343-345
- Sđd, 32, 346-350
- Sđd, 26
- Sđd, 136-170
- Sđd, 205-217
- Sđd, 218-221
- Báo “Chef”, số 3, tháng 12, 1937, 15
- Báo “Chef”, số 2, tháng11, 1937, 16
- Báo “Hướng Đạo Thẳng Tiến”, 20 tháng 5, 1937, 15
- Trần Văn Khắc, “Lịch Sử Hướng Đạo Việt Nam, Hồi ký”, 1985, 30
- Xem bài “Trại trường Bạch Mã” của trưởng Mai Liệu (nguyên Trại trưởng Quốc gia 1967 của Hội HĐVN) đăng trong Kỷ yếu 60 năm Hướng đạo Việt Nam 1930-1990, 40-41
- Sau khi nhận HHR năm 1938, trưởng Tạ Quang Bửu đã qua Anh quốc năm 1939 dự trại huấn luyện tại Gilwell và được phong nhậm trở thành DCC (Deputy Camp Chief) (Phạm Văn Nhơn, 73), DCC đầu tiên của Hướng Đạo Đông Dương – Việt Nam. Trước World Scout Conference năm 1969 ở Helsinki, Finland, muốn mở khóa huấn luyện HHR và trao gỗ, người Khóa Trưởng phải được huấn luyện tại trại trường Gilwell và trở nên DCC. World Scout Conference thay đổi cho phép mỗi Hội Hướng Đạo của Quốc gia chịu trách nhiệm mở khóa huấn luyện HHR, cũng như huấn luyện, phong nhậm người Khóa Trưởng. Báo “Chef” số 26, tháng 11, 1939 trang 18 có viết về trưởng Tạ Quang Bửu sau khi dự trại huấn luyện ở Gilwell:
(Trưởng) Bửu, vội vã tốc hành ngang qua Saigon sau khi trở về từ trại họp bạn Jamboree ở Pháp và Gilwell ở Anh. Dù đã đoán biết được, chúng tôi không muốn làm mất đi niềm vui hân hoan của anh ta, chúng tôi chờ đợi thông tin của anh ta. Bạn có biết vóc dáng và cái nón đội (của trưởng Bửu) đã làm bao nhiêu Hướng Đạo Pháp ngạc nhiên, ngưỡng mộ trong tháng 10 vừa qua không?
Tác giả cảm ơn trưởng Gấu Đa Thiện, trưởng Gấu Tận Tụy, trưởng Thái Thuần, trưởng Joseph-Henri Cardona, và trưởng Pascal. R. Poumailloux đã giúp phương tiện, điều kiện để truy cập các tài liệu nói trên; cũng như đã giải thích, bổ sung những điều tác giả chưa hiểu rõ.
nguồn : langhue.org
